betvolem.combetlikegir.comanadolu casinowiibet.comrestbetcdn.comebetebet.combahigogir.comtwitch viewer botsiber güvenlik

Parki Narodowe

 

Nordic Walking Park


Bieszczadzka Kolejka Leśna

Regionalne media



Komunikacja

pkp_logo

pks_logo

Pogoda

Okres dwudziestolecia międzywojennego PDF Drukuj Email
   W pierwszych latach powojennych sytuacja finansowa miasta była nie do pozazdroszczenia, dochody były nieregularne, a kryzys pogłębiała stała dewaluacja pieniądza. Cały wysiłek zarządu miasta koncentrował się na utrzymaniu obiektów komunalnych, pracowników oraz porządku w mieście. Źródłami dochodów były opłaty targowe, opłaty z rzeźni oraz czynsze dzierżawne budynków i gruntów. Budżet miasta w pewnym stopniu ustabilizowała ustawa z 11 sierpnia 1923 r. o tymczasowym uregulowaniu finansów komunalnych oraz wprowadzenie w obieg nowej waluty złotego. 
 
   Początkowo w obiegu były waluty państw zaborczych: marka niemiecka, rubel rosyjski i korona austriacka, które zostały następnie zastąpione polską marką. Dopiero rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z 20 stycznia 1924 r. w przedmiocie systemu monetarnego ustanowiło, że jednostką monetarną został złoty. Począwszy od 1 lipca 1924 r. marka polska przestała być więc prawdziwym środkiem płatniczym. W tym czasie wahały się waluty, nawet angielska i amerykańska, natomiast polski złoty posiadał od początku tę samą wartość, co wzbudziło dla niego zaufanie nie tylko w kraju, ale i za granicą. 
 
   Reprezentacja rady miejskiej przyszyły rozwój miasta widziała tylko w oparciu o dochody cukrowni.Jednak w tym czasie cukrownia leżała na terenie gminy podmiejskiej Budy Przeworskie. W 1922 r. dzięki osobom o wysokim zaangażowaniu społecznym doszło do dobrowolnego włączenia tej gminy do miasta Przeworsk. Mieszkańcy Bud Przeworskich mieli zostać pełnoprawnymi obywatelami miasta, a cukrownia i folwarki ordynackie: Aleksandrów i Podzamcze otrzymały gwarancję wiecznej przynależności do Przeworska. Przyłączenie do miasta wspomnianej gminy, a wraz z nią cukrowni i stacji kolejowej podniosło jej rangę i zwiększyło obszar. Po odbudowaniu cukrowni i zwiększeniu jej produkcji, miasto odczuło znaczną poprawę finansową. Lata 1925-1933 należały do najpomyślniejszych pod względem przypływu dochodów. Wykorzystano je na szereg inwestycji, między innymi na budowę elektrowni, która rozpoczęto w 1925 r., a zakończono i oddano do eksploatacji w maju 1926 r. W początkowych latach elektrownia nie miała korzystnych warunków rozwoju, ponieważ poza większymi odbiorcami przez kolej, z prądu korzystało niewiele gospodarstw domowych. W dniu, w którym nastąpiło uruchomienie cukrowni, po raz pierwszy na ulicach miasta zaświeciły lampy elektryczne w miejsce dawnych lamp naftowych. W pierwszych latach elektrownia była czynna tylko od godzin wieczornych do rana. 
 
   Kolejną ważną inwestycją była budowa szkoły żeńskiej, ponieważ dotychczasowa szkoła nie posiadała żadnych warunków nauczania.  Do budowy szkoły przystąpiono w sierpniu 1929 r., a oddano ją do użytku we wrześniu 1931 r. Na posiedzeniu rady miejskiej w dniu 16 listopada 1939 r. przyjęto treść aktu erekcyjnego, który brzmiał następująco: "...Gmach ten przeznacza się na 7-klasową publiczną szkolę powszechną. Funduje go gmina miasta Przeworska kosztem 500 tysięcy złotych. Gmina wiejska Mokra Strona partycypuje w kosztach w 1/13 częściach. Buduje je Władysław Zawilski z Leżajska pod kierownictwem burmistrza Walentego Rybackiego. W czasach ciężkich pod względem finansowym z pełnym zrozumieniem wielkiej wartości oświaty czynią gminy Przeworsk i Mokra Strona ten ofiarny wysiłek na pożytek obecnego i przyszłych pokoleń, dla dobra Narodu i Najjaśniejszej Rzeczypospolitej Polskiej".
 
   Duży wpływ na następną inwestycję miasta, czyli podniesienie strony sanitarnej w mieście oraz na zabezpieczenie przeciwpożarowe miał pożar, podczas którego spłonęło 38 budynków. W nocy z 25 na 26 kwietnia 1930 r. zaczął się palić budynek położony przy domu modlitwy, obok synagogi w dzielnicy żydowskiej. Zabudowania tej dzielnicy miasta były z drzewa z frontową ścianą murowaną, o zwartej zabudowie. Pożar szybko rozprzestrzeniał się. Dzwon "Sylwester" zaalarmował mieszkańców miasta i okolic, budząc ich ze snu. Miasto było jednak bezradne. Wprawdzie natychmiast do akcji przybyła Miejscowa ochotnicza Straż Pożarna, ale z powodu braku wody niewiele mogła zrobić. Około godziny 5 rano dopalały się zgliszcza. Widok był straszny, dziesiątki osób: starcy, kobiety, dzieci obozowały na przyległych ulicach i placach. Spaliła się cała dzielnica, sterczały tylko kominy i murowane frontowe ściany. Ratusz i synagoga, mimo że znajdowały się w pobliżu palących się domów, szczęśliwie ocalały. To wydarzenie wykazało brak odpowiedniego zabezpieczenia przeciwpożarowego, dlatego też, aby w przyszłości uniknąć tego typu niespodzianek, rada miejska uchwałą z dnia 11 marca 1931 r., postanowiła rozpocząć budowę wieży wodnej z rurociągami i hydrantami.
 
   Nie zapomniano również o szkole średniej - gimnazjum założonym jeszcze w 1911 r. Budynek, w którym umieszczono gimnazjum został dwukrotnie rozbudowany. 16 marca 1929 r. doszło do utworzenia wyczekiwanego przez 35 lat samorządu powiatowego i odłączenia się od Łańcuta. Od tej chwili powiat przeworski stał się samodzielny i mógł realizować rozwój według własnego programu. Budowano drogi i chodniki, utrwalano jezdnie oraz zakładano zieleńce celem podniesienia wyglądu estetycznego miasta. Dla mieszkańców przedmieścia wybudowano dom społeczny, a na pomieszczenie Sądu Grodzkiego okazały gmach. Przyłączenie do miasta w roku 1934 gminy podmiejskiej Mokra Strona i części Gorliczyny po tor kolejowy zakończyło starania rozpoczęte jeszcze w roku 1782 o przywrócenie granic z XV wieku. Aktualny stan miasta z 1934 r. składał się z następujących jednostek katastralnych:
  • Przeworsk - miasto - 181 ha
  • Budy Przeworskie - 1126 ha
  • Mokra Strona - 610 ha
  • Część Gorliczyny - 90 ha     
   Przeworsk został uwzględniony w programie rozmieszczenia przemysłu przetwórstwa spożywczego. Cukrownia otrzymała większe kontyngenty produkcji cukru, a z tym wiązała się systematyczna rozbudowa i modernizacja urządzeń. Wybudowano nowoczesną kotłownię, duży magazyn cukru, rozbudowano węzeł kolejowy i przystosowano go do zwiększonych przewozów. Projektowana magistrala kolejowa Warszawa - Budapeszt miała przebiegać przez Przeworsk. Planowano również rozbudowę kolei wąskotorowej Przeworsk - Dynów przez budowę rozgałęzienia z Urzejowic do Pruchnika. Projektowana trasa biegła doliną Mleczki. Rentowność tego przedsięwzięcia była zapewniona poprzez wykorzystanie jej do stałego przewozu kamienia wapiennego i węgla wapienników w Węgierce, głównie zaś do transportu buraków cukrowych do cukrowni. Jednakże w trakcie opracowania projektu zaistniał kryzys gospodarczy i plan budowy kolei został odłożony na czas nieokreślony. Na skutek wzmożonego ruchu budowlanego oraz przygotowania terenów dla budownictwa mieszkaniowego i w przyszłości przemysłowego, zarząd miejski przystąpił do opracowania planu zagospodarowania przestrzennego. Prace te zostały rozpoczęte w 1938 r. przy współudziale Związku Miast Polskich. Powołany 20 marca 1934 r. przez radę miejską Komitet Rozbudowy rozdzielał kredyty. Spłata przydzielanych pożyczek rozłożona była na długi bo 25 letni okres czasu.       
 
   O pobudzeniu budownictwa poprzez udzielanie wyżej wspominanych pożyczek może świadczyć fakt stale zwiększającej się liczby wydawanych pozwoleń na budowę. I tak w okresie międzywojennym zarząd miejski wydał 426 pozwoleń na budowę budynków mieszkalnych, 32 użytkowych i 190 gospodarczych. Swój wkład w rozwój mieszkalnictwa miała również cukrownia, która wybudowała 2 wielorodzinne budynki dla swoich pracowników. Głównymi obiektami przemysłowymi ówczesnego Przeworska były: cukrownia, rafineria cukru, trzy wytwórnie wód gazowanych, dwa młyny gospodarcze, trzy drukarnie, 99 zakładów rzemieślniczych, 178 przedsiębiorstw handlowych, zakłady przemysłowe ordynacji, do których należały warsztaty mechaniczne, gorzelnia, rafineria spirytusu, wytwórnia wódek gatunkowych, fabryka serów. rozwój miasta zaczął nabierać tempa niestety zahamowanego na długie lata przez wybuch II wojny światowej.
 

Wieża widokowa ratusza

REGULAMIN


ZESPÓŁ PAŁACOWO-PARKOWY
PRZEWORSKA
KOLEJ WĄSKOTOROWA


P A S T E W N I K















Polsko-Ukraińskie Centrum Informacji i Promocji Turystyki Karpat








IZBA CELNA W PRZEMYŚLU